درمان ناباروری در کشور ما خیلی خوب پیش می‌رود اگر بتوانیم دو مسئله را در کشور حل کنیم یکی بیمه بیماران و دیگری درمان ها را با نظارت خوب انجام بدهیم. اگرچه درمان ناباروری تکنولوژی است ولی باید با نظارت خوبی در همه مراکز انجام بگیرد تا میزان موفقیت بالا برود و باعث نشود که بیماران فکر نکنند که باید فقط در تهران درمان بشوند.
شما عضو اولین گروههایی بودید که در پژوهشکده رویان کار درمان ناباروری و لقاح آزمایشگاهی را آغاز کردید از آن دوران بگویید.
بله من جزء اولین گروههایی بودم که کار را شروع کرده بود بخصوص در زمینه درمان ناباروری و روش لقاح آزمایشگاهی توانسته بودیم دستاوردهای زیادی برای درمان بیمارانمان داشته باشیم البته اینها همه با همکاری یک تیم و گروهی بود که با مسئولیت مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی شکل گرفته بود.
چه شد که همکاریتان را با موسسه رویان شروع کردید؟
ابتدا رویان به صورت موسسه بود پژوهشکده نشده بود این موسسه به همت مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی ایجاد شد ایشان آن زمان در جهاددانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی ایران بودند. حدود سال 66 بود. در دنیا تازه بحث درمان ناباروری به روش لقاح آزمایشگاهی مطرح شده بود. ایشان به فکر افتاد که جنین درمانی را بتواند در داخل کشور برقرار کند. در نتیجه با همکاری یکسری از متخصصین موسسه شکل گرفت من هم از آنجا که در دانشگاه علوم پزشکی ایران درس می‌خواندم و ازنظر کاری با آقای دکتر کاظمی همکاری داشتم لذا برای کار در موسسه رویان دعوت شدم وامیدوار بودم که تیم ما بتواند این نحوه درمان را وارد کشور کند که الحمدالله اتفاق افتاد.
اسم رویان برای این موسسه چطور انتخاب شد؟
رویان به معنای جنین است . اسم این موسسه را نیز مرحوم دکترکاظمی آشتیانی انتخاب کردند . همکاری من با موسسه از همان ابتدای شروع فعالیت آن یعنی سال 66 آغاز شد.
آیا از همان سال 66 درمان ناباروری به روش لقاح در موسسه رویان آغاز شد؟
بله البته دو سه سال طول کشید تا تکنولوژی آن وارد کشور بشود. در سال 69 برنامه‌ریزی جهت تاسیس پژوهشکده انجام شد و درمان از سال 70 شروع شد خوشبختانه سریعا با موفقیت همراه بود و توانست تولد اولین بچه توسط )IVF( لقاح مصنوعی در تهران به همراه داشته باشد.
آیا قبل از تهران در شهر دیگری بچه‌ای به این روش به دنیا آمده بود؟
بله . چند ماه قبل از تهران بچه به روش IVF در یزد به دنیا آمده بود.
در یزد چه موسسه‌ای قبل از رویان این کار را انجام داده بود؟
وقتی این درمان در ایران پایه‌گذاری شد به طور همزمان هم در جهاد دانشگاهی دانشگاه ایران با مسئولیت دکتر کاظمی آشتیانی و هم همکاران ما در یزد این کار آغاز شد. به طوری که در کنگره بین‌المللی که در این خصوص برگزار شد هر دو گروه در این زمینه مشارکت داشتند ولی در نحوه درخواست و ورود وسایل به داخل کشور ، دانشگاه علوم پزشکی صدوقی یزد موفقیت سریعتری داشت و زودتر توانستند این وسایل را وارد کنند . لذا زودتر درمان را شروع کردند در نتیجه این همکاران خوب و موفق ما توانستند زودتر این مرحله را انجام بدهند.
هم اکنون چه تحقیقاتی در رشته کاری شما به طور مشخص در پژوهشکده انجام می‌گیرد؟
بیشترین تحقیقاتی که به طور کلی در پژوهشکده رویان صورت می‌گیرد در بهتر کردن شیوه‌های درمانی در بیماران نابارور است تا هر چه سریعتر بتوانیم آنها را درمان کنیم که شامل : نحوه مصرف داروها ، کاهش هزینه، بالا بردن سطح نتایج درمانی و به‌کار بستن شیوه‌های جدید برای حصول نتایج بهتر است . درمان ناباروری به روش پیشرفته که استفاده از لقاح آزمایشگاهی یا اصطلاحا میکرو انجیکشن و IVF معمولی ذکر می شود مسیری دارد که مستلزم مصرف یک سری داروها جهت فرآیند تحریک تخمدان به دست آوردن تخمکهای بهتر، در حیطه آزمایشگاه به دست آوردن جنین‌های بهتر و در نهایت انتقال این جنین‌ها به داخل رحم بیماران و حصول باروروی و زایمان آنهاست. در نتیجه هر کدام از این مراحل از بدو شروع در دنیا و تولد اولین بچه در سال 1978 در انگلیس تاکنون به دلیل تحقیقات گسترده در این زمینه دستخوش تغییرات شده است مثل روش به کار بردن داروها ، روشهایی که در آزمایشگاه و انتقال جنین به کار برده می شده و ... باعث شده که نتایج خیلی بهتر شود. اوایل نتایج زیر ده درصد بوده و الان به حدود 40 درصد موفقیت رسیده است . بیشتر پژوهشهای ما در این حیطه است که بتوانیم با حداقل زمان و هزینه بهترین شرایط را برای بیمار فراهم کنیم چند پروژه در خصوص تعیین پروتکلهای بهتر درمان در یک سری ازبیماران انجام می‌شود یک سری بیماران متاسفانه به دلیل شرایط نامساعد غددی، ترشحاتی در بدنشان وجود دارد که مانع از تخمک گذاری می‌شود اینها تحت عنوان بیماران با سندرم تخمدان پلی کیستیک شناخته می‌شوند ونحوه درمان آنها باسایرین بسیار تفاوت دارد. بیشتر پژوهشها در دنیا در این زمینه است که پروتکلهایی برای بیماران متفاوت و نحوه درمانهای متفاوت تعیین بشود که بهترین نتیجه را بدهد.
تاکنون چند تحقیق در زمینه ناباروری انجام داده‌اید و به چاپ رسانده‌اید؟
بیش از ده مقاله در خارج از کشور چاپ شده که خودم مسئولیت تهیه آن را برعهده داشتم و بیش ازده مقاله نیز به صورت همکار طرح با گروه کار کرده‌ام.
آیا با توجه به تحقیقات گسترده‌ای که صورت می‌گیرد می توان ادعا کرد که تقریبا همه می‌توانند صاحب فرزند بشوند و مشکلات ناباروری در حد قابل ملاحظه‌ای در ایران حل شده است ؟
خوشبختانه با تحقیقات اخیر ما نمی‌توانیم به کسی بگوییم که تو در فیلد درمان قرار نمی‌گیری چون برایت کاری انجام نمی‌شود ! ولی خوب در درمانهای به روش IVF و میکرو اینجکشن گاه نیاز به تکرار دارد گاه بیماران با تکرار آن باردار می‌شوند ولی بیمارانی هم هستند که علی رغم بکارگیری تمام این درمانها نیاز دارند که سیکلها بیشتری را انجام بدهند و چون این سیکلهای مستلزم یکسری وقت و هزینه است متاسفانه بیماران نمی‌توانند پیگیر آن بشوند. از یک طرف هم ما به کسی نمی‌توانیم به علت نقصی که دارد بگوییم تو نمی توانی باردار بشوی بسیاری از بیماران مشکل در تخمدان و تخمک گذاری دارند .
اینها به طریق استفاده از دارو یا حتی به‌کار گیری اهدا ی تخمک از افراد ذی صلاح طبق شرایط خاص انجام می‌شود می‌توانند بارور بشوند یک تعدادی به صورت مادرزادی و یا یکسری درمانها رحمشان را از دست می‌دهند . می توانیم با استفاده از تخمک آنها در داخل رحم افراد دیگری که شرایط مساعد پرورش جنین دارند قرار بدهیم و این افراد بارور می شوند تا دو دهه قبل البته این کار انجام نمی‌شد ولی الان این کار امکان پذیر است .
گاهی هم اگر مشکل از مرد باشد از طریق اهدای جنین باروری صورت می‌گیرد البته همه اینها برای خودشان تعاریف خاص دارد بیماری که پیش ما می‌آید باید تمام این قسمتها را بداند.
یعنی بیمار باید از قبل نسبت به وضعیت خودش و نحوه درمان آگاهی داشته باشد؟
بله، افراد باید آگاه بشوند که این روش ها تا چه حد می تواند کمک کننده باشد و نسبت به درمان عرفی، درمان شرعی و درمان اتصال ژنتیکی آگاه باشند که مشکلی بر ایشان ایجاد نمی کند. یک عده به دلیل این مسائل از به کارگیری این درمان ها خودداری می کنند ولی از نظر داشتن تکنولوژی، امکان انجام فرآینده این درمان ها در داخل کشور خوشبختانه در حدی هستیم که می توانیم بگوییم امکان انجام کارهایی که در جهت ناباروری در کشورهای پیشرفته وجود دارد امروز در کشورمان وجود دارد.
شرایط و هزینه های درمان ناباروری چگونه است؟
یکی از مشکلات همه این مسئله است متاسفانه در کشور ما تقریبا هیچ پوشش بیمه‌ای برای درمان ناباروری وجود ندارد. (از دارو گرفته تا روش‌های درمانی و...) روش‌های درمانی معمولا پر هزینه هستند اکثر بیماران از عهده این هزینه‌ها بر نمی‌آیند یا فقط امکان انجام یک نوبت از درمان را دارند که شانس موفقیت در یک نوبت بیش از40 درصد نیست. معمولا باید تکرار شود دو تا سه نوبت تا به نتیجه برسند.
تحقیقاتی که الان در پژوهشکده رویان انجام می‌شود در مقیاس با تحقیقاتی که در دنیا در این زمینه انجام می‌شود در چه سطحی است؟
با توجه به ارتباطات جهانی که بین بسیاری از مراکز تحقیقی برقرار است و با توجه به اینکه کارهای تحقیقاتی معمولا در نشریات بین‌المللی چاپ می‌شود خوشبختانه تحقیقات شکل بین‌المللی گرفته است مثلا اخیرا یک کار تحقیقاتی کردیم که وقتی کشورهای دیگر مثل بلژیک و فرانسه کار ما را دیده بودند تقاضای همکاری داده بودند که آنها هم کمک کنند تا آن را به صورت یک پروژه مشترک انجام بدهیم.
چون مسائل و معضلات تخصصی معمولا مشترک کشورها و پژوهشگران است و ارتباطات هم گسترده است به علاوه که امکان انجام کار در ایران فراهم است در حدی که در کشورهای دیگر هست باعث شده که بتوانیم پروژه‌های مشترک با کشورهای دیگر داشته باشیم از آنجا که بیمارانی که ما در کشورمان مورد مطالعه قرار می‌دهیم بیشتر است لذا می‌تواند نتایج را بهتر نشان بدهد.
نکته‌ای که می‌خواهم عرض کنم این است که خوشبختانه در کارهای تحقیقاتی به مرزی رسیده‌ایم که سطح خیلی بالایی در دنیاست.
شما وضعیت تحقیقات ناباروری را در کشور مناسب ارزیابی می‌کنید؟
من وضعیت راخیلی خوب می‌بینم. مراکز درمانی که خیلی زیاد هستند ولی چند مرکز تحقیقاتی خیلی خوب در کشورمان داریم مثل پژوهشکده رویان، مرکز شهید صدوقی یزد و...
هزینه ( IVFلقاح مصنوعی) در کشور ما چقدر است؟
هنوز تعرفه مشخص دولتی برای آن در نظر گرفته نشده است و در مراکز مختلف متفاوت است ولی در پژوهشکده رویان درمان ناباروری حدود یک و نیم میلیون تومان با هزینه دارو برای بیماران تمام می‌شود.
شما چند ساعت در روز کار می‌کنید؟
کار درمانی تا ساعت 2 بعدازظهر است ولی بعد از آن کارهای تحقیقاتی و... است که ممکن است تا ساعت شش بعدازظهر طول بکشد.
چند ساعت در روز تحقیق می‌کنید؟
البته درمان و تحقیق ما آمیخته است ولی گاه برای راه‌اندازی یک روش درمانی دو ساعت در روز مطالعه می‌کنیم ولی از آنجا که بیشتر پژوهش در مورد درمان بیماران است لذا در حین درمان کار پژوهشی هم انجام می‌دهیم.
برای خانواده چقدر وقت می‌گذارید؟
برای من خانواده‌ام خیلی مهم است. هر چند که معتقدم باید کار را خوب و دقیق انجام داد ولی معتقدم که نباید تمام شبانه‌روز صرف کار بیرون از منزل بشود. سعی کرده‌ام که از غروب دیگر حتما خانه باشم.
آیا در بچگی فکر کردید که روزی یک محقق در زمینه ناباروری بشوید؟
به پزشک شدن خیلی علاقه‌مند بودم. علی‌رغم اینکه نمراتم در رشته ریاضی بالا بود ولی به علت علاقه به پزشکی وارد این وادی شدم و مسئله ناباروری شرایطی بود که خداوند خواست با آشنایی با یکسری از بچه‌های جهاد دانشگاهی به این حیطه سوق پیدا کردم و با توجه به علاقه‌مندی زمینه‌ای که در من وجود داشت و اینکه دوست داشتم در سطح وسیع به بیمارانم کمک کنم، باعث شد در این عرصه فعالیت کنم.
تخصص زنان و زایمان را از روی علاقه انتخاب کردید؟
من مایل بودم اطفال بخوانم ولی در یک برهه خاص کشور نیاز به تخصص زنان و زایمان داشت. در نتیجه برایم تکلیف شد که به این رشته بروم بعد که در این رشته درس خواندم خیلی علاقه پیدا کردم و مایل بودم دراین رشته ادامه بدهم.
آیا اولین جنین بارور شده و متولد شده با کمک خودتان را به یاد دارید؟
همان طور که می‌دانید درمان ناباروری یک کار تیمی و گروهی است. در این تیم دیگر در هر قسمت مشکلی ایجاد بشود تاثیر در نتیجه خواهد داشت مثلا ممکن است کار من تحت شعاع مشکلاتی در آزمایشگاه قرار بگیرد و بالعکس. در نتیجه برای اینکه این تنظیم بین قسمت ها انجام بشود مدتی طول بکشد خاطرم هست چند بیمار را به طور همزمان تحت درمان قرار داده بودیم و وقتی می دیدیم کار ما به نتیجه نمی رسد خیلی نگران بودیم لذا تلاش مضاعفی کردیم تا نتایج خودمان را در مجموعه به هم نزدیک کنیم. اولین جنینی که به ثمر رسید نقطه عطف کار همه ما بود و هرگز آن روز را فراموش نمی کنم. این جنین دختری بود که به دلیل قرار گرفتن پژوهشکده در خیابان «سیمین» سیمین نامگذاری شد و الان باید 17 سال داشته باشد.
چند بچه تاکنون در پژوهشکده از طریق IVF متولد شده‌اند؟
چندی پیش، جشن هزارمین بچه از طریق IVF در پژوهشکده برگزار شد.
احساس شما پس از باروری یک جنین و تولد آن چیست؟
به نظر من تمام کسانی که در زمینه ناباروری کار می‌کنند به خلقت خداوند و شگفت انگیزی آن اعتقاد بیشتری پیدا می کنند. چون بسیاری از مسائل و عوامل باید در کنار هم قرار بگیرد و همه چیز همگون بشود تا اینکه یک جنین شکل بگیرد و متولد بشود.
اگر محقق و پژوهشگر و درمان کننده ناباروری نبودید چه شغلی داشتید؟
معلم. البته نمی‌دانم معلم خوبی می‌شدم یا نه (با خنده)
آینده درمان ناباروری در کشور ما چگونه خواهد بود؟
درمان ناباروری در کشور ما خیلی خوب پیش می‌رود اگر بتوانیم دو مسئله را در کشور حل کنیم یکی بیمه بیماران و دیگری درمان ها را با نظارت خوب انجام بدهیم. اگرچه درمان ناباروری تکنولوژی است ولی باید با نظارت خوبی در همه مراکز انجام بگیرد تا میزان موفقیت بالا برود و باعث نشود که بیماران فکر نکنند که باید فقط در تهران درمان بشوند.
